TOPLU KONUT TV

Alışveriş merkezleri... Kimi için modern hayatın tapınakları, kimi içinse büyük bir yanılgının betonarme simgeleri. Ancak şu sıralar onların duvarları, çelik köşebentleri bile ekonomik dalgalanmalar karşısında ayakta duramıyor. Forum İstanbul, Marmara Forum ve daha yedi büyük AVM... Tam 28 milyar TL borcun altında konkordato ilan etmiş durumdalar.

BU NASIL BİR DÜZEN?

Bir yanda "modernleşen" Türkiye'yi simgeleyen bu büyük yapılar, diğer yanda altlarından çekilen ekonomik zemin... Sıkışa sıkışa ödemeler düğüm oluyor. İstanbul 3. Asliye Ticaret Mahkemesi, bu dokuz AVM'nin sahibi şirketlere bir yıllık kesin mühlet tanıdı. Bu süre zarfinda alacaklılar dava açamayacak. Ancak asıl soru, bu AVM'ler borçtan kurtulabilir mi?

ALACAKLILARIN SABRI NE KADAR SÜRECEK?

Türkiye'de bir ev almak için kaç yıl çalışmak gerekiyor? Türkiye'de bir ev almak için kaç yıl çalışmak gerekiyor?

Bir yıllık mühlet, bir umut çizgisi... Ama çizgi ne kadar dayanıklı? Alacaklıların bu süre zarfında sabrının taşma ihtimali var mı? Tabii burada alacaklılardan önce kredi veren bankaların sesi duyuluyor. Çünkü borcun büyük kısmı, döviz cinsinden kredilerle bu AVM'leri yaratan bir yapıya dayanıyor.

ÇÖKİŞİN SEBEPLERİ

Kovid salgınının AVM'lere etkisi büyüktü. Kapıların kapanması, ziyaretçi sayılarının azalması, gelirlerin erimesi. Fakat sadece pandemi mi? Esas mesele, bu AVM'lerin çoktan ekonomik anlamda sorunlu bir model üzerine inşa edilmiş olması.

Satış vaadleriyle yaşanan hareketlilik ise dikkat çekici. Yeni Gimat GYO, Nata Holding, Rönesans GYO gibi gruplar, bu "fırsat yatırımı" için pozisyon alıyor. Ancak buradaki soruların ardı arkasi kesilmiyor. Alım yapacaklar, bu borcun altından kalkabilecek mi? AVM'lerin satışı toplu mu, parçalı mı olacak? İşte yanıt bekleyen sorular...

HESAP KİMİN?

Satış öyküsü de ilginç. Multi Turkey adlı Hollanda merkezli şirket, 2013'te Amerikan sermaye devi Blackstone tarafından satın alınmış. Ardından AVM'lerin bazıları satılmış ama isimleri hala Multi'nin elinde. Ancak asıl önemli olan, bu şirketlerin 28 milyar TL borç altında neden bu noktaya geldiğidir. Banka kredilerinden elde edilen gelirlerin tamamı bankalara geri gidiyor. Kiralar toplanıyor ama ödenemiyor.

UMUTSUZ BİR SON MU?

İşte tam burada geleceğin AVM modeli sorgulanıyor. 2023 yılında konkordato talebinde bulunan bu AVM'ler "borca batık" değil. Fakat yine de zarar ediyorlar. 10 şirketin rayiç değeri 23 milyar TL ama 28 milyar borç karşısında bu değer bile yetersiz.

BÜYÜK SORU: "YA SONRA?"

Ocak 2026'dan itibaren başlayacak taksit ödemeleriyle borcun 10 yılda ödenmesi planlanıyor. Ama ya bu plan tutmazsa? Konkordato süresi dolduğunda taraflar uzlaşamazsa, alacaklılar icra takibine başlayabilecek.

BETONİN ALTINDAKİ GERÇEKLER

Bu AVM'ler, sadece mimari yapılar değil; aynı zamanda çökmekte olan bir ekonomik sistemin de simgesi. Yatırımların ranta dayalı modellerle büyütülmesi, krizin aslında ne kadar derin olduğunu gösteriyor. Sorun sadece bu AVM'lerin konkordato süreci değil. Sorun, bu modellerin ne kadar sürdürülebilir olduğudur.

www.toplukonutemlak.com